Türk Dernekler Hukukunda Çocuk Dernekleri

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 15. maddesi ile çocukların dernek kurma hakkında sahip oldukları düzenlenmiştir. Hüküm şu şekildedir: “(1) Taraf Devletler, çocuğun dernek kurma ve barış içinde toplanma özgürlüklerine ilişkin haklarını kabul ederler. (2) Bu hakların kullanılması, ancak yasayla zorunlu kılınan ve demokratik bir toplumda gerekli olan ulusal güvenlik, kamu güvenliği, kamu düzeni yararına olarak ya da kamu sağlığı ve ahlâkın ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amaçlarıyla yapılan sınırlamalardan başkalarıyla kısıtlanamaz.” Sözleşmenin bu hükmü, ülkemizde çocuk derneklerine ilişkin düzenlemelerin de gerekçesini oluşturmaktadır. Türk Medeni Kanunu’na ve Dernekler Kanunu’na göre dernek kurucusu veya dernek üyesi olabilmek için fiil ehliyetine sahip olmak gerekir. Ancak Dernekler Kanunu’nun 3. maddesinin dördüncü fıkrasına göre, on beş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler toplumsal, ruhsal, ahlâkî, bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler. Yine aynı maddede on iki yaşını bitiren küçüklerin de yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilecekleri ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamayacakları düzenlenmiştir. Bu yasal düzenlemeler çerçevesinde Türk Hukukunda çocuklar, sadece çocuk derneği kurucusu veya üyesi olabilir. Dolayısıyla çocuk derneği, çocuklar tarafından kurulan ve sadece çocukların üye olabildikleri dernektir. Çocukların dernek kurabilmelerine ve çocuk derneklerine üye olabilmelerine yönelik söz konusu düzenlemeler oldukça olumludur. Nitekim ortak bir ideal amaç için aynı amaca sahip diğer çocuklarla bir araya gelerek bilgisini ve çalışmasını sürekli olarak birleştirmek suretiyle bir topluluk meydana getirmek, bu şekilde oluşturulmuş bir topluluğa katılmak, böyle bir topluluk içinde ideal amaç için birlikte hareket etmek çocuğun yararına olduğu kadar toplumun da yararınadır. Bu nedenle çocukların dernek kurabilmelerinin ve kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilmelerinin sağlanabilmesi açısından hem çocukların, hem yetişkinlerin bu konudaki farkındalığını artıracak faaliyetler yürütülmesi ve çocukların dernek kurma, çocuk derneklerine üye olma konusunda teşvik edilmeleri yararlı olacaktır.