Makro Finansal Bağlantılar: Teori ve Uygulama

Ekonominin finansal ve reel kesimleri arasındaki karşılıklı etkileşimi ifade eden makro finansal bağlantılar, ekonomik şokların iş çevrimleri üzerindeki etkilerini genişleten bir mekanizmaya sebep olabilmektedir. Söz konusu genişletici mekanizma, asimetrik bilgi, aracılık maliyetleri ve maliyetli sözleşmeler gibi finansal piyasa aksaklıklarının, finansal değişkenler ile tüketim, yatırım ve çıktı düzeyi gibi makroekonomik değişkenler arasında karşılıklı geri besleme etkileri yaratması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Tam bilgi varsayımına dayalı finansal aksaklıkları dikkate almayan standart tüketim ve yatırım modellerinde, hanehalklarının ve firmaların zamanlar arası harcama kararlarından doğan, faiz oranı ve varlık fiyatları gibi finansal değişkenlerden tüketim ve yatırım gibi reel değişkenlere uzanan etkiler açıklanmaktadır. Fakat bu modellerde, finansal ve reel değişkenler arasındaki toplu geri bildirim mekanizmalarına yer verilmemektedir. Diğer taraftan Keynes’in Genel Teorisi hariç, 1980’li yıllara kadar geliştirilen ana akım makroekonomik modellerin iş çevrimi teorilerinin çoğunda, finansal sistemin, finansal koşulların göz ardı edilmesine yol açacak kadar sorunsuz ve düzgün bir şekilde çalıştığı varsayılmaktadır. Bu durum, iş çevrimlerini etkileyen finansal faktörlerin geri plana atılmasına yol açmaktadır. Makroekonomik teorideki bu eksiklik, finansal ve makroekonomik istikrarsızlığın temel nedenlerini daha iyi açıklayan yeni modellerin geliştirildiği 1980'lerin ortalarına kadar sürmüştür. Bu tarihten itibaren geliştirilen ve Yeni Keynesyen modeller sınıfına giren yeni finansal teoriler, finans piyasalarındaki aksaklıkların yol açtığı makro finansal bağlantılara odaklanmaktadır. Finansal aksaklıklar altında makro finansal bağlantılar, finansın hem talep tarafı hem de arz tarafı aracılığıyla ortaya çıkabilmektedir. Finansın talep tarafında işleyen borçlu bilanço kanalı ile arz tarafında etkili olan banka bilanço kanalı, finansal hızlandıran ve kredi kısıtlaması modellerinde incelenmektedir. Finansın arz tarafında işlediği düşünülen likidite kanalı ise, kaldıraç ve likidite modellerinde ele alınmaktadır. Bu kitapta, söz konusu modellere dair teorik ve ampirik literatürün incelemesi yapılmaktadır. Ayrıca makro finansal bağlantıların, makroekonomik düzeyde toplulaştırılmış veriler kullanılarak açıklanması amacıyla, iş çevrimleri ile finansal çevrimler arasındaki ilişkiler ele alınmaktadır. Bu çerçevede, küresel finansal çevrimler ile yurtiçi finans ve iş çevrimleri arasındaki ilişkilerin, Türkiye ekonomisinin verileri kullanılarak araştırıldığı ampirik bir çalışmaya yer verilmektedir.